
Przedsiębiorcy sektora handlu narzekali w całym 2024 r. na rosnące koszty prowadzenia ich działalności. Co na nie wpływało?
Rosnące koszty zatrudnienia pracowników najbardziej uciążliwą barierą w działalności firm handlowych
Według danych GUS, w większości miesięcy w 2024 r. wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w handlu miał wartość ujemną, co oznaczało, że udział przedsiębiorców spodziewających się pogorszenia sytuacji gospodarczej ich firm w najbliższych trzech miesiącach lub już obserwujących pogorszenie, przeważa nad odsetkiem przedsiębiorców oczekujących jej poprawy.
Czytaj więcej
Czego boją się polscy biznesmeni? Na liście m.in. śmierć wspólnika
W grudniu 2024 r. wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury dla handlu hurtowego był gorszy niż dla handlu detalicznego, co wynikało ze spadku nowych zamówień z detalu. Przedsiębiorcy sektora handlu narzekali w całym 2024 r. na rosnące koszty pracownicze i wysokie ceny energii, które uznali za bariery silnie wpływające na działalność przedsiębiorstw handlowych, jak wskazują wyniki badania miesięcznego indeksu koniunktury (MIK).
W grudniu 2024 r. aż 73 proc. badanych przedsiębiorców wskazało na silną lub bardzo silną uciążliwość rosnących kosztów pracowniczych, 60 proc. za dotkliwą barierę uznało koszty energii, a blisko 60 proc. przedstawicieli badanych firm skarżyło się na niepewność sytuacji gospodarczej.
Spadek przychodów i wzrost wskaźnika poziomu kosztów w firmach handlowych
Z danych GUS wynika, że podstawowe wskaźniki ekonomiczno-finansowe dotyczące funkcjonowania firm handlowych zatrudniających 10 i więcej osób uległy pogorszeniu w okresie styczeń – czerwiec 2024 r. w porównaniu z analogicznym okresem 2023 r. Przychody netto firm handlowych w I połowie 2024 r. były niższe o 0,8 proc. od osiągniętych rok wcześniej. Spadek przychodów odnotowały przede wszystkim firmy zajmujące się handlem hurtowym (o 5,2 proc. w porównaniu z I półroczem 2023 r.). Tymczasem w firmach zajmujących się handlem detalicznym wystąpił wzrost przychodów o 2,2 proc. Spadek przychodów netto w większym stopniu dotyczył małych firm handlowych, zatrudniających od 10 do 49 osób pracujących (o 1,2 proc. w porównaniu z I półroczem 2023 r.) niż średnich i dużych przedsiębiorstw (50 i więcej osób pracujących), w których odnotowano obniżenie przychodów netto o 0,7 proc.
Spadkowi przychodów firm handlowych towarzyszył w I półroczu 2024 r. wzrost kosztów w porównaniu z analogicznym okresem 2023 r. Wskaźnik poziomu kosztów dla badanych firm handlowych wyniósł 97,0 proc. wobec 95,4 proc. przed rokiem i był wyższy w firmach detalicznych (97,2 proc.) niż w hurtowych (96,7 proc.). Z danych GUS wynika również, że w okresie styczeń – czerwiec 2024 r. wartość wskaźnika poziomu kosztów w małych firmach handlowych (10-49 osób) była niższa (95,7 proc.) niż w przedsiębiorstwach średnich i dużych (97,3 proc.). Niższa wartość wskaźnika poziomu kosztów w małych firmach handlowych może oznaczać, że są one w stanie efektywnie kontrolować koszty przedsiębiorstwa, jak również nimi zarządzać. Ponadto, w strukturze kosztów małych firm handlowych jest niższy udział amortyzacji, usług obcych, wynagrodzeń oraz ubezpieczeń społecznych. Wyższa wartość wskaźnika poziomu kosztów w dużych firmach może wynikać ze skali działalności, która pociąga za sobą wzrost kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa m.in. w wyniku występowania takich kategorii kosztowych, które nie pojawiają się, bądź są bardzo ograniczone, w mniejszych firmach handlowych np. koszty badań i analiz, koszty marketingowe.
Czytaj więcej
Polski e-handel wita rok w świetnym nastroju
Słabnąca rentowność firm handlowych
Firmy handlowe miały niższą rentowność niż średnia dla sektora przedsiębiorstw zatrudniających 10 i więcej osób w I połowie 2024 r. Poziom wskaźnika rentowności obrotu brutto, odzwierciedlający efektywność funkcjonowania przedsiębiorstwa, dla firm handlowych wynosi 3,0 proc., w porównaniu z 4,9 proc. dla przedsiębiorstw ogółem, jak pokazują dane GUS. Świadczy to o niskiej dochodowości działalności handlowej na tle innych branż. Poziom wskaźnika rentowności obrotu w firmach hurtowych był wyższy (3,3 proc.) niż w detalicznych (2,8 proc.), a wskaźnik rentowności obrotu brutto w małych firmach handlowych (10-49 osób) był korzystniejszy (4,3 proc.) niż w firmach handlowych zatrudniających 50 i więcej osób (2,7 proc.). Może to świadczyć o tym, że małe firmy handlowe, przy posiadanej z reguły znacznie mniejszej ofercie asortymentowej niż w firmach dużych, sprawnie zarządzają zapasami i są w stanie efektywnie organizować system dostaw, optymalizując tym samym koszty handlowe. Dużym firmom handlowym zwykle jest łatwiej negocjować z kontrahentami warunki i terminy realizacji dostaw, co korzystnie wpływa na poziom marży, ale mają one szeroką ofertę produktów o zróżnicowanej rotacji towarów. Znacznie częściej prowadzą też działania promocyjne, zwiększające koszty firmy.
Czytaj więcej
26 stycznia pierwsza w tym roku niedziela handlowa. ALDI przygotowało promocje nawet do 50%
Zaskakująca dobra opinia przedsiębiorców o płynności finansowej firm handlowych
Płynność finansowa firm handlowych, oznaczająca zdolność przedsiębiorstwa do regulowania zobowiązań w wymaganych terminach, wykazywała wahania w poszczególnych miesiącach 2024 r., jak pokazują wyniki Miesięcznego Indeksu Koniunktury (MIK). Jednak generalnie, mimo turbulentnych uwarunkowań rynkowych funkcjonowania przedsiębiorstw, ocena płynności finansowej przez przedstawicieli badanych firm handlowych pozostawała na stosunkowo dobrym poziomie. W poszczególnych miesiącach 2024 r. od 59 do 89 proc. przedsiębiorców deklarowało, że jest ona dostateczna, aby zapewnić ciągłość funkcjonowania firmy przez okres powyżej 3 miesięcy, a tylko od 1 do 6 proc. firm, że ich płynność finansowa jest niedostateczna, by funkcjonować nawet przez miesiąc.
mimo mniejszych przychodów i rosnących kosztów, firmy handlowe stosunkowo dobrze funkcjonują w turbulentnym otoczeniu rynkowym. Niepokojący jednak jest niski i pogarszający się wskaźnik poziomu rentowności obrotu firm handlowych, co może negatywnie oddziaływać na możliwości akumulacji kapitału i wydatki inwestycyjne firm handlowych w przyszłości. Wyniki MIK potwierdzają niski udział firm handlowych ponoszących nakłady inwestycyjne w poszczególnych miesiącach w 2024 r. W ostatnim kwartale 2024 r. tylko około 1/3 firm handlowych inwestowała, a ponad połowa nie poniosła wydatków inwestycyjnych, bo uznała, że nie było takiej potrzeby. Tymczasem, aby firmy handlowe mogły w pełni wykorzystać swój potencjał i poprawić rentowność, konieczne będzie inwestowanie w innowacyjne technologie i cyfryzację, pozwalające zwiększać sprzedaż i obniżać koszty handlowe poprzez lepsze zarządzanie firmą.