Naukowcy dowodzą, że im wcześniejsze doświadczenia małoletnich z napojami alkoholowymi, tym większe ryzyko, że jako osoby dorosłe będą pili w sposób szkodliwy. Przedwczesna inicjacja alkoholowa nieletnich w Polsce jest uwarunkowana trzema czynnikami: reklamą piwa, przyzwoleniem dorosłych i wpływem grupy rówieśniczej.
Zaczyna się od piwa 0% albo od “szampana dla dzieci”
Zgodnie z prawem bezalkoholowe napoje 0%, które nazwą, smakiem i wyglądem naśladują swoje alkoholowe odpowiednimi mogą być sprzedawane i podawane osobom małoletnim. Budzą jednak szereg kontrowersji wśród ekspertów profilaktyki uzależnień i psychologów.
– Napoje 0% to dobra alternatywa dla osób dorosłych, które nie chcą, nie mogą lub nie powinny pić alkoholu w danej sytuacji. Widzę jednak poważny problem, kiedy po tego rodzaju produkty, jak piwo 0% sięgają dzieci czy nastolatki. To jest problem natury behawioralnej, na który lata temu zwracała uwagę Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych: dostępność piwa czy wina 0% dla nieletnich to wychowywanie przyszłych konsumentów alkoholowych wersji tych napojów, bo w ten sposób wyrabiamy nawyk ich konsumpcji – mówi dr Jerzy Gryglewicz, ekspert raportu „Inicjacja alkoholowa dzieci i młodzieży w Polsce – diagnoza problemu, przyczyny i konsekwencje”.
– Dorosłym błędnie wydaje się, że w ten sposób niwelują efekt „zakazanego owocu” i mają większą kontrolę nad zachowaniem dziecka. Tymczasem dzieci uczą się postaw poprzez obserwację zachowań dorosłych – tak działa podstawowy mechanizm społecznego uczenia się. Z punktu widzenia opóźniania wieku inicjacji alkoholowej, napoje typu „piwo 0%” powinny być niedostępne dla niepełnoletnich – dodaje Karolina Krzysik-Klemanów, psycholog i psychoterapeuta.
Badania ICŚ oraz 30 lat prowadzonych w Polsce badań ESPAD, wskazują, że pierwszym alkoholem, po który sięgają niepełnoletni jest piwo – 78 proc. z nich próbowało piwa za zgodą rodziców.
Wyzwaniem dla zdrowia publicznego jest picie piwa przez nieletnich
Eksperci podkreślają, że każdy rok opóźnienia inicjacji alkoholowej może zmniejszyć nawet o 14 proc. ryzyko uzależnienia od alkoholu w wieku dorosłym. Zdaniem prof. Marka Krzystanka wyzwaniem dla zdrowia publicznego jest picie piwa przez nieletnich, bo od niego zaczyna się ich inicjacja alkoholowa:
“Każdy napój alkoholowy, niezależnie od tak jaką ma zawartość alkoholu i jaki ma smak, tak samo wpływa na zdrowie małoletnich, bo zawiera tę samą substancję chemiczną: etanol. Jednak ustawodawca traktuje etanol w piwie w sposób pobłażliwy, zezwalając na jego powszechną reklamę, szeroką dostępność, promocje cenowe, które wprost są zachętą do kupowania i picia więcej. To wszystko w sposób bezpośredni wpływa na to jak społeczeństwo postrzega piwo i jak łatwo jest ono dostępne dla nieletnich.”
Raport „Inicjacja alkoholowa dzieci i młodzieży w Polsce – diagnoza problemu, przyczyny i konsekwencje” – publikacja ekspercka, która ukazała się w październiku 2024 roku..