Czytaj więcej
Projekt ustanawiający Wigilię dniem wolnym skierowany do dalszych prac
Polska podobnie jak inne kraje Europy Środkowej zmaga się z problemami strukturalnymi na rynku pracy. Najnowszy raport pt. „Bariery biurokratyczne i kulturowe w zatrudnianiu cudzoziemców w Polsce” przygotowany przez Warsaw Enterprise Institute ujawnia dramatyczną sytuację, z którą borykają się zarówno pracodawcy, jak i cudzoziemcy pragnący podjąć legalne zatrudnienie. O ile obciążenia podatkowe w regionie (ponad 61 proc. wynagrodzenia w Polsce) są powodem ograniczenia inwestycji i rozwoju, o tyle równie ważne są bariery administracyjne, które spowalniają wzrost gospodarczy i zmniejszają konkurencyjność Polski.
Legalne zatrudnianie cudzoziemców w Polsce
Cudzoziemiec wykonuje legalną pracę, jeśli łącznie spełnione są dwa następujące warunki: posiada tytuł pobytowy, który uprawnia go do podejmowania pracy na terytorium Polski; posiada dokument legalizujący jego zatrudnienie, np. zezwolenie na pracę dotyczące wszystkich cudzoziemców
z krajów trzecich, oświadczenie o powierzeniu pracy dotyczące cudzoziemców z wybranych krajów bądź dokumenty potwierdzające zwolnienie z konieczności posiadania zezwolenia na pracę zgodnie z art. 87 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Ponadto istnieje tytuł pobytowy: jednolite zezwolenie na pobyt i pracę, dzięki któremu oba powyższe warunki są spełnione jednocześnie na podstawie jednego dokumentu. Warto zwrócić uwagę, że nie wszystkie tytuły pobytowe uprawniają do podejmowania pracy. Wykonywanie pracy nie jest legalne dla posiadaczy wizy turystycznej czy ochrony czasowej. Jednocześnie wiza pracownicza sama w sobie nie pozwala na wykonywanie pracy bez odpowiedniego zezwolenia na pracę. Natomiast inne tytuły pobytowe,
które nie dotyczą pracy, wraz z odpowiednim zezwoleniem na pracę, mogą ją umożliwiać.
Warto zauważyć, że poszczególne zezwolenia na pracę czy jednolite zezwolenia na pracę i pobyt umożliwiają pracę wyłącznie dla jednego,
konkretnego pracodawcy. Oznacza to, że jeśli cudzoziemiec nie jest zwolniony z konieczności posiadania zezwolenia na pracę, to każda zmiana pracy wiąże się z przechodzeniem całego biurokratycznego procesu na nowo. Jest to szczególnie dotkliwe w przypadku zezwoleń na pracę, ponieważ do czasu jego otrzymania cudzoziemiec nie może rozpocząć nowej pracy. W przypadku zezwoleń na pobyt, złożenie wniosku powoduje automatyczne przedłużenie legalności pobytu do czasu jego rozpatrzenia. Jednakże przewlekłość postępowań w tych sprawach również przyczynia się do pewnych problemów
na rynku pracy, o których mowa w dalszej części raportu.
Cudzoziemcy niektórych narodowości mają prawo do uproszczonej procedury legalizacji zatrudnienia. Dotyczy to obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii lub Ukrainy. Obywatele tych narodowości są również zwolnieni z konieczności przeprowadzenia testu rynku pracy w celu uzyskania informacji o lokalnym rynku pracy, który ma na celu określenie czy na dane stanowisko
nie ma kandydatów z Polski. Oprócz zwolnień o charakterze narodowościowym, istnieje szereg zawodów zwolnionych z testu rynku pracy na szczeblu ogólnopolskim (na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2009 r.) lub lokalnie na podstawie
rozporządzeń poszczególnych wojewodów.
Bariery biurokratyczne i kulturowe w zatrudnianiu cudzoziemców
Główne ustalenia raportu:
- Opieszałość administracyjna – urzędy wojewódzkie przeciągają procedury wydawania zezwoleń na pracę i pobyt. Czas oczekiwania wynosi od 2 do 5 miesięcy, a czasem ponad rok. To zmusza cudzoziemców do pracy w szarej strefie, co powoduje straty dla budżetu państwa.
- Brak spójnej polityki migracyjnej – polityka oparta na doraźnych rozwiązaniach nie odpowiada na rzeczywiste potrzeby rynku pracy. Strategia rządowa na lata 2025–2030 nie przynosi istotnych usprawnień.
- Problemy sektora transportowego – niedobór kierowców zawodowych (150 tys.) i długotrwałe procedury legalizacji zatrudnienia, trwające do pół roku, ograniczają dostępność wykwalifikowanej siły roboczej.
- Zniechęcenie pracodawców – brak przewidywalności i jednolitych standardów w interpretacji przepisów powoduje, że przedsiębiorcy rezygnują z zatrudniania cudzoziemców.
Rekomendacje w celu poprawy systemu imigracyjnego
- W celu poprawy systemu, należy doprowadzić do przestrzegania terminów określonych ustawą poprzez zmniejszenie biurokracji i ujednolicenie wykonywania przepisów w zakresie zatrudniania cudzoziemców.
- Konieczne jest audyt działania placówek dyplomatycznych pod kątem dostępności terminów, a także zwiększyć ich liczbę w poszczególnych konsulatach.
- Należy przeprojektować przepisy tak, by cudzoziemcy i pracodawcy mieli odpowiednie informacje dotyczące postępowania w sprawach legalizacji pracy.
- Trzeba niezwłocznie zlikwidować test rynku pracy, który stał się zbędnym wymogiem biurokratycznym.
- W związku z zaostrzeniem wymogu posiadania polskiego prawa jazdy przez osoby świadczące usługi w zakresie przewozu osób po 17 czerwca 2024 r. zasadnym byłoby zbadać wpływ tej regulacji na bezpieczeństwo pasażerów, a także w przypadku niewielkiego wpływu na poprawę bezpieczeństwa – rozważyć likwidację tej regulacji lub jej modyfikację.
- Powinny zostać wprowadzone spójne przepisy dotyczące uznawania kwalifikacji zdobytych poza Unią Europejską przez cudzoziemców. Proces powinien być bardziej przejrzysty, a także znacząco usprawniony.
- Zalecamy likwidację przepisu dotyczącego braku możliwości ubiegania się o zezwolenie na pobyt i pracę przez cudzoziemca u innego pracodawcy, jeżeli obcokrajowiec jest w zarządzie swojej spółki. Urealnione powinny zostać również progi dochodowe dla pierwszego roku prowadzenia działalności gospodarczej w celu otrzymania czasowego zezwolenia na pobyt.
